در دنیای رمزارزها، امنیت دارایی دیجیتال مهم‌ترین اصل است و کیف پول سخت‌افزاری مانند لجر (Ledger) به‌عنوان یکی از امن‌ترین ابزارهای نگهداری ارزهای دیجیتال شناخته می‌شوند. اما حتی امن‌ترین دستگاه‌ها نیز ممکن است روزی نیاز به بازیابی کیف پول لجر پیدا کنند. زمانی که دستگاه شما گم شود، آسیب ببیند یا رمز PIN آن فراموش شود، تنها راه دسترسی مجدد به دارایی‌هایتان، استفاده از عبارت بازیابی ۲۴ کلمه‌ای (Recovery Phrase) است که هنگام راه‌اندازی اولیه کیف پول در اختیارتان قرار گرفته است.
فرایند بازیابی کیف پول لجر درواقع همان بازگردانی کلیدهای خصوصی شما از طریق این عبارت منحصربه‌فرد است؛ یعنی بدون نیاز به خود دستگاه قبلی، می‌توانید کیف پولتان را روی یک دستگاه جدید یا حتی دستگاهی که ریست شده، دوباره فعال کنید. این قابلیت، مزیت بزرگ کیف پول‌های غیرامانی (Non-Custodial) مانند لجر است، چراکه کنترل کامل دارایی‌ها همیشه در دست کاربر باقی می‌ماند، نه در اختیار شرکت یا صرافی.
ازدست‌رفتن دستگاه، خرابی سخت‌افزاری، ریست تصادفی یا حتی اشتباه در واردکردن چندباره PIN، همگی موقعیت‌هایی هستند که کاربر را ناچار به بازیابی کیف پول لجر می‌کنند. در چنین شرایطی، دانستن مراحل دقیق و نکات امنیتی ضروری است تا دارایی‌هایتان بدون خطر و به‌صورت کامل بازگردانده شوند.
در ادامه، گام‌به‌گام مراحل آموزش بازیابی کیف پول لجر را بررسی می‌کنیم و یاد می‌گیرید چگونه به‌صورت کاملاً امن، دارایی‌های خود را از طریق عبارت بازیابی یا سرویس Ledger Recover بازیابی کنید.
انواع روش‌های بازیابی در لجر
فرایند بازیابی کیف پول لجر به دو روش اصلی قابل‌انجام است:
۱. استفاده از عبارت بازیابی ۲۴ کلمه‌ای (Recovery Phrase)
۲. استفاده از سرویس Ledger Recover در صورت فعال‌بودن آن بر روی حساب کاربر.
هر دو روش در نهایت هدفی یکسان دارند، بازگردانی کلیدهای خصوصی و دسترسی دوباره به دارایی‌های دیجیتال؛ اما تفاوت‌های مهمی از نظر شیوهٔ انجام و سطح امنیت دارند که در ادامه توضیح داده می‌شود.
روش اول: بازیابی با عبارت ۲۴ کلمه‌ای (Recovery Phrase)
این روش، متداول‌ترین و امن‌ترین شیوهٔ بازیابی کیف پول لجر است. در زمان راه‌اندازی اولیه دستگاه لجر، سیستم به شما ۲۴ کلمه منحصربه‌فرد نمایش می‌دهد که درواقع همان کلید خصوصی رمزگذاری شده شما محسوب می‌شوند. اگر دستگاه گم یا خراب شود، می‌توانید با واردکردن این ۲۴ کلمه روی هر دستگاه لجر جدید، دارایی‌های خود را بدون هیچ مشکلی برگردانید.
در این روش، هیچ وابستگی به اینترنت یا سرورهای شرکت وجود ندارد؛ تمام عملیات بازیابی کیف پول لجر به‌صورت کاملاً آفلاین و درون دستگاه انجام می‌شود. نکتهٔ حیاتی این است که این ۲۴ کلمه را باید همیشه در جای امن نگهداری کنید، زیرا هرکس به آن‌ها دسترسی پیدا کند، به تمام دارایی‌های شما نیز دست خواهد یافت.
روش دوم: بازیابی با سرویس Ledger Recover
در سال‌های اخیر، لجر سرویس جدیدی به نام Ledger Recover معرفی کرده که مخصوص کاربرانی است که می‌خواهند از پشتیبان ابری و رمزنگاری شده برای کلیدهای خود استفاده کنند. در این روش، نسخه‌ای رمزگذاری شده از عبارت بازیابی شما به چند بخش تقسیم و در میان شرکت‌های معتبر توزیع می‌شود. در صورت ازدست‌رفتن عبارت اصلی، می‌توانید با تأیید هویت و ورود به‌حساب کاربری، فرایند بازیابی کیف پول لجر را از طریق این سرویس آغاز کنید.
هرچند این روش برای برخی کاربران راحت‌تر به نظر می‌رسد، اما از دید امنیتی، بسیاری از متخصصان همچنان روش سنتی یعنی استفاده از عبارت ۲۴ کلمه‌ای به‌صورت آفلاین را ایمن‌تر می‌دانند. سرویس Ledger Recover در حال حاضر فقط برای مناطق خاص فعال است و نیاز به اشتراک ماهیانه دارد.
در مجموع، چه از طریق عبارت بازیابی و چه با استفاده از Ledger Recover اقدام کنید، آشنایی کامل با مراحل و تفاوت‌های هر روش، شرط اصلی برای بازیابی کیف پول لجر به‌صورت امن و بدون خطر ازدست‌رفتن دارایی‌هاست.
آموزش گام‌به‌گام بازیابی با عبارت ۲۴ کلمه‌ای
۱) آماده‌سازی پیش از شروع
- قبل از هر کاری برای بازیابی کیف پول لجر، این موارد را آماده و بررسی کن:
- عبارت بازیابی ۲۴ کلمه‌ای را مقابل خود داشته باش (کلمات باید دقیق و به ترتیب باشند). هرگونه اشتباه ترتیب یا املایی مانع بازیابی می‌شود.
- دستگاه لجر جدید یا دستگاهی که آمادهٔ راه‌اندازی است (Ledger Nano X, Nano S Plus, Stax و غیره) را در دسترس داشته باشید.
- آخرین نسخهٔ Ledger Live را روی کامپیوتر یا موبایل نصب کنید تا پس از بازیابی بتوانید اپ‌ها و حساب‌ها را اضافه کنید.
- مکان کار باید امن و آرام باشد؛ هرگز عبارت ۲۴ کلمه‌ای را در کامپیوتر، تصویر یا فضای ابری وارد یا ذخیره نکن. لجر رسماً هشدار می‌دهد که این عبارت فقط باید مستقیماً در دستگاه یا کاغذ ثبت شود.
مراحل بازیابی کیف پول لجر — گام‌به‌گام
در این بخش، روند استاندارد بازیابی (Restore from recovery phrase) را مرحله‌به‌مرحله توضیح می‌دهیم. این همان فرایندی است که لجر در مستندات رسمی خود توصیف کرده است.
روشن‌کردن دستگاه و شروع راه‌اندازی
دستگاه را روشن و وقتی صفحهٔ خوش آمد نمایش داده شد، گزینهٔ “Restore from recovery phrase” (معادل فارسی) را انتخاب کنید. اگر دستگاه قبلاً پیکربندی شده، ابتدا آن را ریست کنید (Set up as new → Restore) تا به حالت راه‌اندازی برسد.
انتخاب طول عبارت و واردکردن PIN
دستگاه از تو می‌خواهد یک PIN جدید انتخاب کنید. PIN را وارد و سپس تأیید کنید این PIN جایگزین PIN قبلی خواهد شد. سپس وارد صفحهٔ واردکردن کلمات می‌شوید.
واردکردن ۲۴ کلمه به ترتیب
کلمات را یکی‌یکی و دقیق وارد کنید. بسیاری از دستگاه‌ها با چند حرف اول کلمه، پیشنهادهای مرتبط نمایش می‌دهند؛ روی پیشنهاد صحیح ضربه بزنید. دقت کنید که هیچ فاصلهٔ اضافه، غلط املایی یا جابه‌جایی ترتیب وجود نداشته باشد. اشتباه در هر کلمه می‌تواند منجر به ایجاد والت متفاوت شود.
تأیید و تکمیل فرایند
پس از واردکردن همهٔ کلمات، دستگاه فرایند را تکمیل و کلیدهای خصوصی را بازتولید می‌کند. در این مرحله پیامی مبنی بر تکمیل موفقیت‌آمیز بازیابی ظاهر می‌شود. اگر خطایی دریافت کردید، عبارت را دوباره کنترل یا از اپ Recovery Check برای تأیید پشتیبان‌گیری استفاده کنید.
اگر هنگام راه‌اندازی قبلاً از Passphrase (پس فریز) استفاده کرده‌اید، هنگام بازیابی حتماً همان پس فریز را نیز اعمال کنید.
در غیر این صورت، آدرس‌ها و دارایی‌های مرتبط با آن لایه قابل بازیابی نخواهند بود.
۳) افزودن حساب‌ها و همگام‌سازی در Ledger Live
بعد از اینکه دستگاه را با موفقیت بازیابی کردید، باید حساب‌ها (Accounts) و اپ‌های مربوط به هر شبکه را در Ledger Live اضافه کنید تا بتوانید موجودی و تراکنش‌ها را مشاهده و مدیریت کنید.
اتصال دستگاه به Ledger Live
دستگاه را به کامپیوتر یا موبایل متصل و Ledger Live را باز کنید. اگر مرحلهٔ راه‌اندازی روی دستگاه انجام شده باشد، Ledger Live به‌صورت خودکار دستگاه را شناسایی می‌کند.
نصب اپ‌های موردنیاز
در تب Manager، اپ‌های بلاک‌چین موردنیاز (مثلاً Bitcoin, Ethereum) را نصب کنید. نصب اپ‌ها به Ledger اجازه می‌دهد آدرس‌های آن شبکه را نمایش دهد.
افزودن حساب‌ها (Add account)
در بخش Accounts، گزینهٔ «Add account» را بزنید و شبکهٔ موردنظر را انتخاب کنید. Ledger Live آدرس‌های همگرا (derivation paths) را اسکن و حساب‌های قبلی را برمی‌گرداند. درصورتی‌که از پس فریز استفاده کردید، مطمئن شوید که همان پس فریز را در دستگاه تنظیم کرده‌اید تا حساب‌های مرتبط نمایش داده شوند.
بررسی موجودی و تراکنش‌ها
پس از افزودن حساب‌ها، موجودی و تاریخچه تراکنش‌ها باید مطابق با زنجیرهٔ اصلی نشان داده شود. اگر موجودی یا تراکنش‌ها نمایش داده نشدند، ابتدا از اتصال اینترنت و به‌روزرسانی Ledger Live مطمئن شوید و سپس مسیر (derivation) و پس فریز را بررسی کنید.
بازیابی با استفاده از سرویس Ledger Recover
معرفی سرویس و نحوهٔ عملکرد
سرویس Ledger Recover یکی از جدیدترین قابلیت‌هایی است که شرکت لجر برای کاربران خود ارائه کرده تا فرایند بازیابی کیف پول لجر را ساده‌تر، سریع‌تر و درعین‌حال امن‌تر کند. این سرویس برای افرادی طراحی شده که نگران ازدست‌دادن عبارت ۲۴ کلمه‌ای خود هستند و می‌خواهند یک پشتیبان رمزنگاری شده در فضای ابری داشته باشند.
در این سیستم، عبارت بازیابی کاربر به سه بخش رمزگذاری‌شدن تقسیم می‌شود. هر بخش به‌صورت کاملاً امن در سرورهای سه شرکت مجزا ذخیره می‌شود (Ledger، Coincover و EscrowTech). زمانی که کاربر بخواهد بازیابی کیف پول لجر را انجام دهد، باید هویت خود را با استفاده از مدارک شناسایی و احراز چهره تأیید کند تا بخش‌های رمزگذاری‌شدن دوباره با هم ترکیب شده و عبارت اصلی بازسازی شود. این فرایند کاملاً تحت کنترل کاربر و با رعایت استانداردهای امنیتی بالاست.
مزایا و محدودیت‌ها
بزرگ‌ترین مزیت این سرویس، آسودگی خاطر برای کاربرانی است که ممکن است عبارت بازیابی خود را گم کنند. با فعال‌بودن Ledger Recover، حتی در صورت گم‌شدن یا سرقت کاغذ عبارت ۲۴ کلمه‌ای، کاربر می‌تواند به‌راحتی اقدام به بازیابی کیف پول لجر کند و دارایی‌هایش را برگرداند.
اما این روش محدودیت‌هایی هم دارد. نخست آنکه سرویس فعلاً فقط برای برخی کشورها در دسترس است. دوم اینکه، بسیاری از کاربران حرفه‌ای حوزه رمزارز ترجیح می‌دهند اطلاعات بازیابی خود را فقط به‌صورت آفلاین نگهداری کنند تا هیچ وابستگی به سرورهای ابری نداشته باشند. همچنین Ledger Recover نیازمند پرداخت اشتراک ماهیانه است و بدون تمدید، قابلیت استفاده از آن غیرفعال می‌شود.
مراحل استفاده از Ledger Recover
برای استفاده از این سرویس و انجام بازیابی کیف پول لجر، ابتدا باید نسخهٔ به‌روزشدۀ برنامه Ledger Live را نصب‌کرده و حساب کاربری خود را احراز هویت کنید. سپس در بخش My Ledger، سرویس Ledger Recover را فعال کنید. در صورت گم‌شدن یا آسیب‌دیدن دستگاه، کافی است دستگاه جدیدی راه‌اندازی کرده و از گزینهٔ Recover from Ledger Recover استفاده کنید. پس از تأیید هویت، عبارت بازیابی شما بازیابی شده و دارایی‌ها در دسترس قرار می‌گیرند.
نکات امنیتی بسیار مهم هنگام بازیابی کیف پول لجر
- عبارت ۲۴ کلمه‌ای کلید اصلی دارایی‌های شما است و باید در جای امن نگهداری شود.
- تنها روی برگهٔ رسمی یا کارت مخصوص لجر یادداشت شود و هیچگاه در فایل دیجیتال، عکس، ایمیل یا فضای ابری ذخیره نشود.
- تهیه چند نسخهٔ فیزیکی و نگهداری آن‌ها در مکان‌های امن و متفاوت توصیه می‌شود.
- رعایت این نکات امکان بازیابی کیف پول لجر را حتی در صورت گم‌شدن دستگاه یا فراموشی PIN تضمین می‌کند.
- عبارت ۲۴ کلمه‌ای هرگز نباید در وب‌سایت‌ها، اپلیکیشن‌های غیررسمی یا پیام‌های تبلیغاتی وارد شود.
- از لینک‌های ایمیل یا پیامک مشکوک استفاده نکنید و همواره به دامنه رسمی Ledger دسترسی داشته باشید.
- نرم‌افزارهای شخص ثالث یا افزونه‌های مرورگر که وعده بازیابی کیف پول می‌دهند، اغلب جعلی هستند.
- رعایت این نکات خطر سرقت و دسترسی غیرمجاز را کاهش می‌دهد و فرایند بازیابی کیف پول لجر را امن نگه می‌دارد.
- پس فریز یک لایه امنیتی اضافی برای کیف پول ایجاد می‌کند.
- حتی در صورت سرقت عبارت ۲۴ کلمه‌ای، بدون پس فریز دسترسی به دارایی‌ها ممکن نیست.
- استفاده از پس فریز امکان ایجاد یک کیف پول مخفی جداگانه از کیف پول اصلی را فراهم می‌کند.
- در هنگام بازیابی کیف پول لجر، اگر پیش‌تر پس فریز تعریف شده باشد، حتماً همان پس فریز را وارد کنید تا تمام دارایی‌ها به‌درستی بازگردانده شوند.
3 اشتباه رایج در بازیابی کیف پول لجر + راهکار
واردکردن نادرست کلمات
- یکی از شایع‌ترین خطاها، واردکردن اشتباه حتی یک حرف از عبارت ۲۴ کلمه‌ای است.
- هر کلمه باید دقیقاً مطابق با آنچه روی برگهٔ بازیابی نوشته شده، وارد شود.
- کوچک‌ترین اشتباه یا اضافه‌کردن حرف‌اضافه می‌تواند باعث ایجاد کیف پول جدید و ازدست‌رفتن دارایی‌ها شود.
راهکار
- پیش از شروع فرایند، تمام کلمات را بادقت بررسی کنید.
- هنگام ورود روی دستگاه، از پیشنهادهای خود دستگاه استفاده کنید تا احتمال خطا کاهش یابد.
اشتباه در ترتیب کلمات
- ترتیب کلمات در عبارت بازیابی اهمیت زیادی دارد؛ جابه‌جایی حتی یک موقعیت باعث تغییر کامل کیف پول می‌شود.
- بسیاری از کاربران، کلمات را درست یادداشت می‌کنند؛ اما ترتیب را اشتباه وارد می‌کنند و به دارایی‌های اصلی دسترسی پیدا نمی‌کنند.
راهکار
- هنگام یادداشت عبارت بازیابی، حتماً شمارهٔ هر کلمه را مقابل آن بنویسید.
- در هنگام بازیابی کیف پول لجر، کلمات را دقیقاً طبق همان ترتیب وارد کنید.
تفاوت آدرس‌ها بعد از بازیابی
- گاهی پس از بازیابی کیف پول لجر، کاربران متوجه می‌شوند آدرس‌های جدید با آدرس‌های قبلی تفاوت دارد. این مسئله معمولاً در اثر موارد زیر رخ می‌دهد:
- استفاده از Passphrase متفاوت یا فراموش‌شده.
- انتخاب مسیر نادرست (Derivation Path) هنگام افزودن حساب‌ها در Ledger Live.
- استفاده از نسخه‌های قدیمی یا نرم‌افزارهای غیررسمی.
راهکار:
- هنگام بازیابی، از همان Passphrase قبلی استفاده کنید.
- مسیر (Derivation Path) را مطابق کیف پول اصلی انتخاب نمایید.
- اطمینان حاصل کنید که آخرین نسخه رسمی Ledger Live را از وب‌سایت اصلی Ledger دانلود و نصب کرده‌اید.
سخن آخر در بازیابی کیف پول لجر
فرایند بازیابی کیف پول لجر یکی از حیاتی‌ترین اقدامات برای حفاظت و بازگردانی دارایی‌های دیجیتال شماست. چه با استفاده از عبارت ۲۴ کلمه‌ای و چه از طریق سرویس Ledger Recover، رعایت مراحل دقیق و نکات امنیتی، شرط اصلی موفقیت است.
همیشه به یاد داشته باشید که امنیت عبارت بازیابی و استفاده از Passphrase می‌تواند تفاوت بین حفظ کامل دارایی‌ها و ازدست‌رفتن آن‌ها باشد. همچنین، دقت در واردکردن کلمات، ترتیب صحیح و بررسی آدرس‌ها در Ledger Live، از اشتباهات رایج جلوگیری می‌کند و فرایند بازیابی را بدون دردسر و به‌صورت کامل انجام می‌دهد.
در نهایت، با پیروی از راهنمایی‌های این مقاله و منابع رسمی لجر، می‌توانید مطمئن باشید که فرایند بازیابی کیف پول لجر برای شما امن، دقیق و بدون هیچ ریسک غیرضروری خواهد بود.
سؤالات متداول (FAQ) درباره بازیابی کیف پول لجر
۱. آیا بدون عبارت ۲۴ کلمه‌ای می‌توان کیف پول لجر را بازیابی کرد؟ خیر. اصلی‌ترین و امن‌ترین روش بازیابی کیف پول لجر عبارت ۲۴ کلمه‌ای است. بدون این عبارت، تنها در صورتی می‌توان از سرویس Ledger Recover استفاده کرد که قبلاً آن را فعال کرده باشید. در غیر این صورت، دسترسی به دارایی‌ها امکان‌پذیر نیست.
۲. تفاوت بین PIN و عبارت بازیابی چیست؟ PIN یک رمز کوتاه است که برای دسترسی به دستگاه لجر استفاده می‌شود و در صورت فراموشی قابل تغییر است. اما عبارت ۲۴ کلمه‌ای کلید اصلی کیف پول شماست و برای بازیابی کیف پول لجر روی دستگاه جدید ضروری است. PIN به تنهایی برای بازگردانی دارایی‌ها کافی نیست.
۳. پس فریز (Passphrase) چه نقشی دارد؟ پس فریز یک لایه امنیتی اضافی برای کیف پول است. در صورت تعریف، هنگام بازیابی کیف پول لجر باید همان پس فریز را وارد کنید تا تمام دارایی‌ها و حساب‌ها بازگردند. فراموش‌کردن پس فریز مساوی است با ازدست‌رفتن کیف پول مخفی مرتبط با آن.
۴. آیا Ledger Recover جایگزین عبارت ۲۴ کلمه‌ای است؟ خیر، Ledger Recover مکمل است. این سرویس پشتیبان رمزگذاری شده‌ای از عبارت بازیابی فراهم می‌کند، اما بدون داشتن عبارت اصلی یا پس فریز، نمی‌توان کیف پول را به‌صورت کامل بازیابی کرد. استفاده از این سرویس تنها راحتی و امنیت اضافی ایجاد می‌کند.