در دنیای ارزهای دیجیتال، امنیت سرمایه حرف اول را می‌زند و کیف پول‌های سخت‌افزاری مانند لجر (Ledger) بهترین محافظ برای کلیدهای خصوصی هستند. بااین‌حال، در شرایط خاصی مانند فراموشی پین کد یا نیاز به فروش دستگاه، کاربران با یک فرایند کلیدی مواجه می‌شوند: ریست‌کردن لجر.
ریست‌کردن لجر به معنای بازگرداندن دستگاه به تنظیمات کارخانه است؛ در این فرایند، تمام اطلاعات محلی دستگاه پاک می‌شود. این اقدام به دلیل حساسیت امنیتی، مستلزم دسترسی به عبارت بازیابی ۲۴ کلمه‌ای است، زیرا بدون آن، بازیابی دارایی‌ها ناممکن خواهد بود.
در این مقاله قصد داریم به‌صورت گام‌به‌گام و کاملاً عملی، روش‌های مختلف ریست‌کردن لجر را توضیح دهیم؛ از طریق منوی تنظیمات و همچنین روش واردکردن پین اشتباه. علاوه بر آموزش دقیق مراحل، نکات امنیتی حائز اهمیت و اشتباهات رایجی که کاربران هنگام ریست انجام می‌دهند را نیز بررسی خواهیم کرد تا با اطمینان کامل بتوانید کیف پول سخت‌افزاری خود را بازنشانی و دوباره پیکربندی کنید.
چرا باید لجر را ریست کنیم؟
استفاده از کیف پول سخت‌افزاری لجر (Ledger) برای مدیریت رمزارزها امنیت بالایی دارد، اما در شرایط خاصی، کاربران مجبور به بازگرداندن دستگاه به حالت کارخانه می‌شوند که به آن ریست‌کردن لجر گفته می‌شود. درک زمان مناسب برای انجام این کار، برای حفظ امنیت دارایی‌ها حیاتی است.
۱. قفل‌شدن پین کد: رایج‌ترین دلیل، واردکردن اشتباه پین کد است. لجر پس از سه تلاش ناموفق، برای حفاظت از داده‌ها، دستگاه را به طور خودکار پاک می‌کند. در این حالت، تنها راه بازیابی، ریست‌کردن لجر و استفاده از عبارت بازیابی ۲۴ کلمه‌ای است.
۲. فروش یا واگذاری دستگاه: پیش از انتقال مالکیت لجر به شخص دیگر، حذف کامل اطلاعات شخصی یک الزام امنیتی است. ریست‌کردن لجر تضمین می‌کند که هیچ تنظیمات یا کلید خصوصی‌ای روی دستگاه باقی نماند.
۳. رفع خطاهای نرم‌افزاری: مشکلات ارتباطی با Ledger Live، خطاهای اتصال یا نمایش نادرست موجودی اغلب با ریست‌کردن دستگاه حل می‌شوند. این اقدام، تنظیمات موقت معیوب را پاک‌کرده و به همگام‌سازی مجدد کمک می‌کند.
۴. شروع مجدد یا تفکیک دارایی‌ها: کاربران حرفه‌ای ممکن است برای ایجاد تفکیک امنیتی کامل یا راه‌اندازی یک کیف پول کاملاً جدید، تصمیم به ریست‌کردن لجر و ایجاد یک مجموعه کلید بازیابی تازه بگیرند.
۵. نگرانی‌های امنیتی: در صورت مشکوک بودن به نفوذ یا دست‌کاری دستگاه، ریست‌کردن لجر به‌عنوان یک اقدام پیشگیرانه قوی عمل کرده و حافظه دستگاه را از هرگونه داده مخرب احتمالی پاک می‌سازد.
ریست‌کردن لجر فراتر از یک راه‌حل تکنیکی است؛ این یک اقدام پیشگیرانه مهم برای تضمین امنیت سرمایه دیجیتال است. انجام به‌موقع آن، ازدست‌رفتن دسترسی به دارایی‌ها را به حداقل می‌رساند.
مراحل ریست‌کردن لجر نانو (Ledger Nano X / S / S Plus)
کیف پول سخت‌افزاری لجر (Ledger Nano) یکی از مطمئن‌ترین گزینه‌ها برای نگهداری رمزارزهاست. بااین‌حال، گاهی کاربران ناچار می‌شوند دستگاه خود را بازنشانی یا همان ریست‌کردن لجر را انجام دهند تا تنظیمات کارخانه دوباره برقرار شود. این کار در مواقعی که پین کد فراموش شده، خطا در نرم‌افزار وجود دارد، یا کاربر تصمیم دارد کیف پول جدیدی راه‌اندازی کند، بسیار ضروری است.
برای اینکه این فرایند به ساده‌ترین و امن‌ترین شکل انجام شود، بهتر است مراحل را دقیق، منظم و با رعایت نکات امنیتی طی کنید. در ادامه، آموزش جامع ریست‌کردن لجر نانو X، لجر نانو S و لجر نانو S Plus را گام‌به‌گام بررسی می‌کنیم.
مرحله اول: اطمینان از داشتن عبارت بازیابی (Recovery Phrase)
اولین و حیاتی‌ترین گام پیش از انجام هرگونه ریست‌کردن لجر، اطمینان از در اختیار داشتن ۲۴ کلمه بازیابی است.
عبارت بازیابی، کلید اصلی دسترسی به دارایی‌های دیجیتال شماست؛ در واقع دارایی‌ها روی بلاک‌چین ذخیره شده‌اند و لجر فقط وسیله‌ای برای مدیریت آن‌هاست. اگر این عبارت را نداشته باشید، پس از ریست‌کردن لجر، هیچ راهی برای بازیابی موجودی وجود نخواهد داشت.
برای بررسی اینکه عبارت بازیابی شما صحیح و کامل است، بهتر است با استفاده از گزینهٔ “Check Recovery Phrase” در نرم‌افزار Ledger Live صحت کلمات را بررسی کنید. هرگز این عبارت را در کامپیوتر یا تلفن ذخیره نکنید؛ بهترین محل نگهداری، روی کاغذ و در یک جای امن و خشک است.
مرحله دوم: بررسی اتصال و شارژ دستگاه
قبل از ریست‌کردن لجر، مطمئن شوید که دستگاه شما به طور کامل شارژ شده یا به رایانه متصل است. در هنگام فرایند ریست، قطع برق یا جداشدن اتصال USB ممکن است باعث بروز خطا یا ناقص شدن عملیات شود.
در مدل Ledger Nano X که از بلوتوث پشتیبانی می‌کند، توصیه می‌شود برای پایداری بهتر، از کابل USB به‌جای بلوتوث استفاده کنید. این کار از احتمال قطع ارتباط در میانه فرایند ریست‌کردن لجر جلوگیری می‌کند.
مرحله سوم: روش ریست از طریق واردکردن پین اشتباه
یکی از آسان‌ترین روش‌های ریست‌کردن لجر، واردکردن پین اشتباه است.
Ledger برای حفاظت از اطلاعات کاربر، طوری طراحی شده که پس از ۳ بار واردکردن پین نادرست پشت‌سرهم، دستگاه به طور خودکار به حالت کارخانه بازمی‌گردد.
مراحل انجام این روش به شرح زیر است:
- دستگاه را روشن کنید.
- عدد پین اشتباهی را وارد کرده و تأیید کنید.
- سه بار پشت‌سرهم پین نادرست وارد کنید.
- دستگاه پیغام «Device reset» را نمایش می‌دهد.
- عملیات را تأیید نمایید تا ریست‌کردن لجر انجام شود.
این روش مناسب زمانی است که رمز عبور اصلی را فراموش کرده‌اید یا نمی‌توانید به تنظیمات امنیتی داخل منو دسترسی پیدا کنید.
مرحله چهارم: ریست‌کردن لجر از طریق منوی تنظیمات (Settings)
روش دوم، استفاده از گزینهٔ ریست در داخل تنظیمات دستگاه است.
در این حالت، پین کد را در اختیار دارید و از قسمت تنظیمات امنیتی، عملیات را به‌صورت دستی اجرا می‌کنید. مراحل به این صورت است:
- دستگاه را روشن و آن لاک کنید.
- وارد منوی Settings → Security → Reset All شوید.
- سیستم هشدار می‌دهد که تمام داده‌ها حذف خواهند شد.
- برای تأیید، هر دو دکمه را هم‌زمان فشار دهید.
- دستگاه طی چند ثانیه ریست می‌شود و به صفحهٔ ابتدایی بازمی‌گردد.
پس از انجام این مراحل، تمام کیف پول‌ها، نرم‌افزارها و تنظیمات ذخیره‌شده از حافظه دستگاه پاک می‌شود. دستگاه اکنون دقیقاً مانند زمانی است که برای اولین‌بار بازشده بود.
در این نقطه، شما می‌توانید کیف پول قدیمی خود را با عبارت ۲۴ کلمه‌ای بازیابی کنید یا با تولید یک عبارت جدید، کیف پول کاملاً متفاوتی بسازید.
مرحله پنجم: راه‌اندازی مجدد دستگاه پس از ریست
بعد از ریست‌کردن لجر، صفحه آغازین (Welcome) روی نمایشگر ظاهر می‌شود.
در این مرحله، دو گزینه پیش روی شما قرار می‌گیرد:
- Restore from Recovery Phrase: برای بازیابی کیف پول قدیمی
- Set up as new device: برای ساخت کیف پول جدید
اگر هدف شما از ریست‌کردن لجر پاک‌سازی کامل و راه‌اندازی مجدد بوده است، گزینه دوم را انتخاب کنید. اما اگر رمز عبور را فراموش کرده و می‌خواهید دارایی‌های قبلی را بازگردانید، گزینه نخست را انتخاب کرده و ۲۴ کلمه بازیابی خود را بادقت وارد نمایید.
توجه داشته باشید که واردکردن حتی یک کلمه اشتباه می‌تواند باعث عدم شناسایی کیف پول صحیح شود. برای افزایش دقت، از دفترچه یادداشت رسمی لجر یا کارت Recovery Sheet استفاده کنید.
مرحله ششم: بررسی امنیت پس از ریست‌کردن لجر
پس از آنکه ریست انجام شد و دستگاه مجدداً پیکربندی گردید، لازم است چند کار امنیتی اضافی نیز انجام دهید:
- بررسی کنید که هیچ اپلیکیشن اضافه‌ای باقی نمانده باشد.
- Ledger Live را به‌روزرسانی کنید.
- مجدداً عبارت بازیابی را آزمایش کرده و در محل مطمئن نگهداری کنید.
- در صورت خرید کیف پول سخت افزاری دست‌دوم، حتماً یک‌بار دیگر ریست‌کردن لجر را انجام دهید تا از پاک بودن حافظه مطمئن شوید.
- انجام این بررسی‌ها باعث می‌شود هیچ اطلاعات قدیمی، باقی‌مانده یا ناامن در دستگاه وجود نداشته باشد و امنیت کیف پول در بالاترین سطح حفظ شود.
مرحله هفتم: نکات پیشرفته برای کاربران حرفه‌ای
کاربران باتجربه که از چندین کیف پول یا حساب در شبکه‌های مختلف (مانند بیت‌کوین، اتریوم و سولانا) استفاده می‌کنند، بهتر است پس از ریست‌کردن لجر مراحل زیر را نیز در نظر بگیرند:
- در Ledger Live مجدداً تمام حساب‌های خود را اضافه کنند.
- نسخه جدید Firmware را نصب نمایند تا با آخرین آپدیت امنیتی همگام باشد.
- در تنظیمات دستگاه ویژگی “Passphrase” را فعال کنند تا در صورت نیاز به چندلایه امنیتی، بتوانند کیف پول‌های مخفی بسازند.
این اقدامات نه‌تنها محیط کاری تمیز و مطمئن ایجاد می‌کند، بلکه از بروز خطاهای بعدی جلوگیری می‌نماید.
بعد از ریست‌کردن لجر چه‌کار کنیم؟
پس از ریست‌کردن لجر، دستگاه شما مانند یک کیف پول تازه‌خریداری‌شده است و هیچ‌گونه داده‌ای در حافظه آن وجود ندارد. از این لحظه، تمام تنظیمات قبلی پاک شده‌اند، بنابراین باید مرحلهٔ راه‌اندازی مجدد را انجام دهید. نخستین اقدام، روشن‌کردن لجر و انتخاب یکی از دو گزینهٔ «بازیابی کیف پول با عبارت ۲۴ کلمه‌ای» یا «راه‌اندازی به‌عنوان دستگاه جدید» است. اگر می‌خواهید کیف پول قبلی خود را دوباره فعال کنید، گزینهٔ بازیابی را انتخاب کرده و کلمات بازیابی را بادقت کامل وارد نمایید.
در صورت تمایل به شروع تازه، گزینهٔ راه‌اندازی جدید را انتخاب کنید تا دستگاه یک عبارت بازیابی جدید تولید کرده و کیف پول کاملاً تازه‌ای بسازد. دقت داشته باشید که این عبارت را فقط یک‌بار مشاهده می‌کنید و باید آن را در مکانی امن و دور از اینترنت نگهداری نمایید. پس از اتمام این مرحله، وارد نرم‌افزار Ledger Live شوید و آخرین نسخهٔ Firmware و اپلیکیشن‌های مربوط به رمزارزهای خود را نصب کنید تا هماهنگی کامل برقرار شود.
در نهایت، برای اطمینان از امنیت کامل، از پین کد قوی استفاده کنید و از اتصال دستگاه به سیستم‌های مشکوک یا آلوده جدا خودداری نمایید. بهتر است پس از ریست‌کردن لجر، بررسی کنید که هیچ حساب قدیمی در Ledger Live باقی نمانده باشد و همه چیز از ابتدا و مطابق نیاز فعلی شما پیکربندی شده باشد. انجام این اقدامات نه‌تنها امنیت دارایی‌ها را تضمین می‌کند؛ بلکه اطمینان می‌یابد که دستگاه آمادهٔ استفاده‌ای پایدار و مطمئن است.
ایمنی سرمایه شما پس از ریست‌کردن لجر، بیش از هر زمان دیگری به‌دقت شما بستگی دارد.
نکات امنیتی کلیدی پس از ریست‌کردن لجر
مهم‌ترین اصل امنیتی که باید همواره به‌خاطر بسپارید این است: هرگز، تحت هیچ شرایطی، عبارت بازیابی ۲۴ کلمه‌ای (Recovery Phrase) خود را با هیچ دستگاهی که به اینترنت متصل است (مانند کامپیوتر، موبایل یا تبلت) به اشتراک نگذارید. این عبارت، کلید مستقیمی به دارایی‌های شماست و تنها زمانی باید آن را در لجر وارد کنید که دستگاه در حال بازنشانی اولیه باشد.
دومین نکته مهم، به‌روزرسانی است. پس از اتمام موفقیت‌آمیز ریست‌کردن لجر، مطمئن شوید که آخرین نسخه از Firmware (سیستم‌عامل داخلی لجر) و همچنین آخرین نسخه نرم‌افزار Ledger Live را نصب کرده‌اید. سازندگان همیشه با به‌روزرسانی‌ها، حفره‌های امنیتی احتمالی را مسدود می‌کنند.
علاوه بر این، اگر قصد فروش یا واگذاری دستگاه لجر را داشتید، همیشه پیش از تحویل، با استفاده از روش‌های ذکر شده در بخش‌های قبل، یک‌بار دیگر ریست‌کردن لجر را انجام دهید تا اطمینان حاصل کنید که هیچ اثری از کلیدهای قدیمی یا اطلاعات قبلی باقی نمانده باشد. در نهایت، استفاده از یک پین کد قوی و غیر قابل حدس، و همچنین فعال‌سازی قابلیت Passphrase در صورت امکان، لایه‌های دفاعی نهایی برای دارایی‌های شما پس از هرگونه تغییر یا ریست‌کردن لجر محسوب می‌شود. رعایت این موارد، امنیت طولانی‌مدت شما در فضای کریپتو را تضمین می‌کند.
سخن پایانی
همان‌طور که دیدید، ریست‌کردن لجر، اگرچه در ابتدا ممکن است نگران‌کننده به نظر برسد، اما یک فرایند کاملاً ایمن و استاندارد برای حفظ امنیت دارایی‌های دیجیتال شماست. چه به دلیل فراموشی پین، چه برای شروعی تازه، این ابزار قدرتمند به شما این امکان را می‌دهد که کنترل کامل کیف پول خود را در هر شرایطی بازیابید. رمز موفقیت در استفاده از لجر، پایبندی سفت‌وسخت به حفاظت از عبارت بازیابی است. با تسلط بر مراحل ریست‌کردن لجر و رعایت نکات امنیتی پس از آن، شما یک‌قدم بزرگ در مسیر مدیریت امن و مطمئن دارایی‌هایتان در دنیای رمزارزها برداشته‌اید. لجر، ابزار شماست؛ دانش، سپر شماست.
سؤالات متداول (FAQ)
۱. آیا ریست‌کردن لجر باعث ازبین‌رفتن رمزارزهای من می‌شود؟
خیر. ریست‌کردن لجر تنها اطلاعات دستگاه فیزیکی (پین و تنظیمات اپلیکیشن‌ها) را پاک می‌کند. دارایی‌های شما هرگز روی خود دستگاه ذخیره نمی‌شوند، بلکه روی بلاک‌چین هستند. تا زمانی که عبارت بازیابی ۲۴ کلمه‌ای خود را به‌درستی بازیابی کنید، کلیه دارایی‌های شما امن باقی خواهند ماند.
۲. تفاوت بین «ریست‌کردن لجر» و «پاک‌کردن کد ورود (Clear PIN)» چیست؟
پاک‌کردن کد ورود معمولاً به معنی ریست‌کردن پین به حالت پیش‌فرض است (در برخی مدل‌ها). اما ریست‌کردن لجر (Factory Reset) یک فرایند جامع‌تر است که دستگاه را به حالت اولیه بازمی‌گرداند و معمولاً شامل پاک‌شدن تمام اپلیکیشن‌ها و تنظیمات است و نیاز به بازیابی مجدد دارد.
۳. اگر عبارت بازیابی خود را در حین ریست از دست بدهم، چه باید بکنم؟
این بدترین سناریو است. اگر عبارت بازیابی را گم کرده‌اید و سپس اقدام به ریست‌کردن لجر کرده‌اید، به دارایی‌های خود دسترسی نخواهید داشت و این دسترسی برای همیشه از بین می‌رود. این موضوع تأکید می‌کند که محافظت از عبارت بازیابی، مسئولیت اصلی شماست.
۴. آیا باید هر بار که یک رمزارز جدید اضافه می‌کنم، لجر را ریست کنم؟
به‌هیچ‌وجه. نصب اپلیکیشن‌های جدید یا اضافه‌کردن حساب‌های جدید، بخشی از عملکرد عادی دستگاه است و نیازی به ریست‌کردن لجر ندارد. ریست‌کردن تنها زمانی ضروری است که دستگاه قفل شود، دچار خطای نرم‌افزاری شود یا قصد فروش آن را داشته باشید.